Lopen huisdieren gevaar door de eikenprocessierups?

oogonderzoek kat
Goed nieuws voor de eerstelijns praktijk!
July 2, 2019
stress burn-out dierenarts
Chronische stressklachten in de dierenartspraktijk komen steeds vaker voor
August 23, 2019
oogonderzoek kat
Goed nieuws voor de eerstelijns praktijk!
July 2, 2019
stress burn-out dierenarts
Chronische stressklachten in de dierenartspraktijk komen steeds vaker voor
August 23, 2019

Bezorgde diereneigenaren kloppen bij de dierenarts aan als gevolg van zorgwekkende krantenkoppen ‘Honden en kat dood door eikenprocessierups‘. Klopt het dat huisdieren sterven door de eikenprocessierups? VetVisuals zet een aantal zaken voor u op een rij.

De eikenprocessierups is de larve van de eikenprocessievlinder (Thaumetopoea processionea Linnaeus) en is een behaarde rups die van april tot en met juli op eikenbomen voor kan komen. De rupsen gaan groepsgewijs, in processie, op zoek naar voedsel – eikenbladeren – in de toppen van de bomen.

Het venijn van de eikenprocessierups schuilt in de aanwezigheid van de vele microscopisch kleine brandharen op de rups, die vanaf het derde larvale stadium naast de normale beharing verschijnen. De rupsen van het derde larvale stadium hebben nog weinig brandharen, maar de aantallen nemen toe naarmate de rups in het vierde, vijfde en zesde stadium aanwezig is. Bovendien zijn ook de brandharen op de vervellingshuidjes in de nesten een bron voor irritatie.

De brandharen zijn ongeveer 0,2 tot 0,3 millimeter lang. De brandharen zijn pijlvormig met weerhaakjes, die gemakkelijk de oppervlakkige lagen van de huid, ogen en bovenste luchtwegen kunnen binnendringen.

Wanneer contact met deze brandharen optreedt, kunnen gezondheidsklachten als jeuk, huiduitslag, irritatie aan de ogen of aan luchtwegen ontstaan. De brandharen worden bij een ongewenste aanraking actief afgeschoten door de rups (werking van het verdedigingsmechanisme). Tevens kunnen de haren vanuit de nesten passief met de wind worden meegevoerd of door trillingen van verkeer vrijkomen en verder verspreid worden. Ook eenmaal met brandharen besmette kleren of vacht van huisdieren kan een bron van overdracht van deze haren naar mensen zijn.

Weinig literatuur
Er is nog maar weinig literatuur over de risico’s en behandelwijze bij dieren bekend. Honden lopen vooral risico’s wanneer zij in de bermen aan nesten snuffelen of deze in hun bek nemen. Adviseer eigenaren hun honden goed in de gaten en/of aangelijnd en vermijd contact met de rupsennesten. Ook voor koeien en paarden geldt dat voorkomen moet worden dat zij aan de nesten kunnen zitten of deze in hun bek kunnen nemen. Paarden lijken gevoeliger voor de eikenprocessierups dan andere dieren. Daarnaast kunnen klachten optreden als bijvoorbeeld vee graast onder aangetaste eikenbomen of als gras afkomstig uit de directe nabijheid van aangetaste eiken als veevoer wordt gebruikt. In aangetaste eikenlanen wordt aangeraden geen vee te laten grazen binnen 10-15 meter rond de bomen.

De meeste symptomen zijn eerder vervelend en kunnen symptomatisch worden behandeld. In ernstige gevallen kan een levensbedreigende anafylactische shock optreden.

Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) te Utrecht heeft bij navraag nog geen kant en klare informatie voor dierenartsen beschikbaar. Wel kan men de spoedlijn bellen voor eventueel aanvullend advies (Tel. 030-2748888).

Een woordvoerder van het Belgische Antigif Centrum adviseert dierenartsen zoveel mogelijk de behandeling bij getroffen mensen te volgen. Kijk hier voor het protocol.

Spoelen en nog eens spoelen
Het is belangrijk vooraf de mond te irrigeren met grote hoeveelheden water om overtollige brandharen zoveel mogelijk weg te spoelen en het mondweefsel zoveel mogelijk te beschermen tegen verdere inwerking. De behandeling kan enkele dagen duren. Indien er sprake is van een ernstige tong necrose zal ‘lege artis’ moeten worden gehandeld, met mogelijk het verlies van een stuk van de tong.

LET OP: Dierenartsen en -assistenten lopen tijdens behandeling zelf het risico om in contact met brandharen te komen, die zich in de vacht van het dier bevinden. Het dragen van goed  afsluitende kleding en handschoenen is hierbij het advies!

Het recent opgerichte ‘Kenniscentrum Eikenprocessierups‘ beschikt over een aantal interessante publicaties. Huisdieren komen er nog bekaaid van af. Een uitgebreid VetVisuals artikel met behandelingsprotocol is in de maak.

Het RIVM beantwoord op deze pagina de meeste gestelde vragen over de Eikenprocessierups.